مدیریت سرمایه در بازار پرنوسان: چطور از سرمایه‌مان محافظت کنیم؟

اصل شماره ۱: بقا مقدم بر سود

هدف واقعی در نوسانات شدید این است: زنده بمان تا روزهای خوب برگردند. سودها روی زیان‌های کنترل‌شده سوار می‌شوند؛ نه برعکس.

1) هفت لایهٔ دفاع

1. سقف ریسکِ معامله: 0.25% تا 1% از حساب برای هر پوزیشن (بسته به پروفایل ریسک).
2. حدضرر مبتنی بر نوسان: SL = k × ATR، نه یک عدد ثابت دل‌بخواهی.
3. سقف ضرر روزانه/هفتگی: مثلاً 2% روزانه، 6% هفتگی؛ با Circuit Breaker.
4. تنوع هوشمند: اجتناب از تمرکز روی دارایی‌های هم‌جهت/هم‌بسته.
5. اندازه پوزیشن پویا: کاهش حجم وقتی نوسان بالا می‌رود یا پس از چند باخت.
6. بافر نقد: همیشه درصدی نقد برای رویدادهای غیرمنتظره.
7. قواعد توقف خودکار: توقفِ ورود پس از X باخت/رسیدن به سقف افت.

2) چگونه اندازهٔ پوزیشن را علمی تعیین کنیم؟

a) Fixed Fractional

• ریسک هر معامله = درصدی از موجودی حساب.
• فرمول حجم:
  حجم = (ریسک مجاز به‌ازای معامله) ÷ (فاصله تا SL × ارزش هر پیپ/واحد)

b) Volatility-Adjusted

• وقتی ATR بزرگ است، حجم را کوچک کنید تا ریسک ثابت بماند.

c) Kelly (به‌صورت کسری)

• Kelly = p − (q / R) که p=درصد برد، q=1−p، R=میانگین سود/زیان.
• هرگز Kelly کامل اجرا نشود؛ از 0.25× یا 0.5× استفاده کنید.

d) Risk Parity بین جفت‌ارزها

• تخصیص وزن‌ها طوری که ریسک مؤثر هر دارایی تقریباً برابر باشد.

3) قواعد عملی در روزهای نوسانی

• پیش از انتشار خبر مهم (نرخ بهره، NFP…) حجم را نصف کنید یا ورود را موقتاً تعلیق کنید.
• تریلینگ‌استاپ هوشمند: با رشدِ سود، بخشی را قفل کنید.
• کاهش اجباری اکسپوژر پس از رسیدن به 50% سقف ضرر روزانه.
• Review سی دقیقه‌ای پس از هر ضرر بزرگ: چه شد؟ آیا قاعده نقض شد یا قاعده ناکافی است؟

4) نمونه پلن‌ها بر اساس شخصیت ریسک

محافظه‌کار

• ریسک معامله: 0.25%–0.5%
• سقف ضرر روزانه: 1% / ماهانه: 5%
• هدف ماهانه: 2%–4% با افت کم

متعادل

• ریسک معامله: 0.5%–1%
• سقف ضرر روزانه: 2% / ماهانه: 8%
• هدف ماهانه: 4%–8%

پویا

• ریسک معامله: 1%–1.5%
• سقف ضرر روزانه: 3% / ماهانه: 10%–12%
• هدف ماهانه: 8%–15% (نوسان‌پذیرتر)

5) مثال عددی ساده (آموزشی، نه وعده)

• موجودی: 10,000
• ریسک هر معامله: 0.5% → 50
• فاصله تا SL: 25 پیپ → ارزش هر پیپ برای حجم انتخابی باید ≈ 2 باشد.
• اگر ATR دو برابر شد، حجم را نصف کنید تا ریسک ثابت بماند.

6) روان‌شناسی بقا

• بعد از دو باخت پی‌درپی، حجم را 30–50٪ کم کنید یا توقف کنید.
• هیچ‌وقت حدضرر را صرفاً برای «امید» جابه‌جا نکنید.
• «برد بزرگ» مجوز شکستن قانون نیست. انضباط > نتیجه‌ی یک معامله.

7) چک‌لیست ۱۵‌تایی اجرا

1. پروفایل ریسک را مکتوب کن.
2. سقف ضرر روزانه/هفتگی/ماهانه را تعیین کن.
3. مدل اندازه پوزیشن را انتخاب کن.
4. SL مبتنی بر ATR را فعال کن.
5. حتماً تریلینگ‌استاپ برای معاملات برد اجرا کن.
6. حداکثر معاملات باز هم‌زمان را محدود کن.
7. حداقل نسبت سود/زیان (R) را تعیین کن (مثلاً ≥ 1.5).
8. در زمان اخبار پرریسک، حجم را نصف کن.
9. لاگ روانی: چرا وارد/خارج شدم؟ چه احساسی داشتم؟
10. پس از رسیدن به 50% سقف ضرر روزانه، اکسپوژر را کاهش بده.
11. استراتژی را فصلی بازبینی کن (Quarterly Review).
12. از هم‌بستگی‌ها گزارش بگیر.
13. بافر نقد نگه دار.
14. قوانین توقف خودکار را تست کن.
15. خروجی‌ها و گزارش‌ها را آرشیو کن (CSV/PDF).

8) خطاهای مرگبار

• مارتینگل و دوبرابرکردن حجم پس از باخت.
• نبود سقف ضرر روزانه/ماهانه.
• بی‌توجهی به هزینه‌ها و لغزش.
• تمرکز افراطی روی یک دارایی هم‌جهت با سایر پوزیشن‌ها.
• تغییر سیستم به‌خاطر چند نتیجه کوتاه‌مدت.